Willem die Madoc maakte

---

Hoewel er legio boeken zijn die een genot zijn om te lezen, tel je niet zelden de hoeveelheid bladzijdes die je nog moet afleggen voordat je het werk tevreden kunt dichtklappen. Het is toch iedere keer een mijlpaal, zo’n voltooiing van een boek. Bovendien lonkt het vooruitzicht van rondneuzen door boekenkasten voor de selectie van een volgend werk altijd.

Hoe anders is dat bij Willem die Macoc maakte. Dit verhaal over de 13e eeuwse drenkeling Beda houdt je aan het papier gekluisterd. Op ongeveer 5-jarig leeftijd spoelt Beda als schipbreukeling aan op de Vlaamse kust, waarna hij door monniken wordt opgevoed. In het klooster ontwikkelt hij zich tot kopiist van antieke teksten, maar krijgt hij zijn wereldse denkwijze maar niet gerijmd met de autoritaire, christelijke leer. Daarin ziet hij weinig meer dan de overheersing, zowel intellectueel als seksueel, van dom gehouden volk. Dat is de start van een spannende levensloop waarin Beda zich ontpopt tot een vrijdenker die het geloof aan de kant schuift, de rede centraal stelt en de natuur bovenaan zet. Zoveel humanisme in de 13e eeuw: dat vraagt natuurlijk een prijs.

Beda is niet de enige hoofdpersoon in het boek. De andere is Willem de Reuvere, die als hoogleraar middeleeuwse letterkunde in onze eigen 21e eeuw leeft. De Reuvere is geflopt op zijn universiteit en zit overspannen thuis, totdat hij een bundel unieke maar incomplete middeleeuwse teksten in handen krijgt. Het is deze bundel die De Reuvere inspireert het ontbrekende verhaal te schrijven. Het verhaal van de bijzondere Beda.

Met deze raamvertelling heeft Nico Dros een gelaagde en vooral geslaagde roman geschreven. Hoewel hij de ontwikkelingen van Beda her en der als een boodschappenlijstje lijkt af te werken, slaagt hij er veel vaker in je als lezer mee te voeren naar de lage landen van achthonderd jaar geleden. In je hoofd krijgen kloostertuinen, kastelen en kotten gestalte en rijzen de beeldtenissen van vrienden, vijanden en vrouwen als vanzelf. En die cultuur! Wat is er in de loop van de tijd veel gebeurd om de macht van de kerk in te perken en angst te vervangen door denkmoed en redelijkheid.

Ten slotte kent het boek een ongekende taalrijkheid. Geloken ogen, iemand minzaam toeknikken, de tijd verbeiden – zoveel moois, en dat terwijl de tekst leesbaar blijft. Waar lezen de jeugd wordt aangeprezen als een middel de woordenschat te verrijken, zo blaast Willem die Madoc maakte het stof af van woorden die voor de volwassen lezer in de vergetelheid zijn geraakt. Lezen en leren tegelijk. Dat er nooit een einde aan moge komen.